Ký sự Viết về bà

Viết về bà

127
Dấu
ấn duy nhất còn sót lại trong ký ức non nớt của cháu về Bà, là bóng bà
với đôi quang gánh trên vai, bên cháu bên củi chênh chao trong ráng
chiều.


Thấm
thoắt cũng đã gần 20 năm cháu rời xa bà theo ba mẹ ra thành phố. Cháu
còn nhớ như in những ngày thơ bé khi cùng bà lên đồi vơ củi và lá thông
về đốt, khi cháu ranh mãnh đòi bà mua kẹo mút trước khi đến lớp, rồi cả
những lần cháu nghịch ngợm leo lên xe cút kít mỗi khi bà chở muối về
kho…tất cả như đang hiện lên trước mắt cháu, đó không chỉ còn là kỉ niệm
thời ấu thơ mà còn là hình ảnh một người bà tần tảo sớm hôm vì con vì
cháu.Tết năm ngoái cháu về thăm bà. Cháu lại về nhà vào đúng bữa trưa.
Nghe tiếng cháu thánh thót từ ngoài ngõ, bà đãlật đật sắp bát đũa cho
cháu ăn như ngày cháu còn lên 4. Ăn xong, cháu đòi rửa bát, bà lại ân
cần: “Đệ đó bà làm”. Cứ thế, bà cặm cụi với những công việc không tên
quanh năm suốt tháng của người làm nghề muối. Cháu lóng ngóng chẳng làm
gì giỏi hơn ngoài ăn, chơi và ngủ. Bữa trưa vội vã, cháu leo lên giường
ngủ bù cho đêm hôm trước mệt nhoài vật lộn bon chen như lợn trên xe
khách ngày tết. Cháu thức dậy khi trời đã xế chiều. Vẫn giọng bà nặng
trịch: “Đi tắm đi, bà pha nước tắm rồi đấy”. Cháu thấy có gì đó nghèn
nghẹn…


Cuộc đời là như vậy đúng không bà?


23
tuổi đầu. Cháu đã sống một cuộc sống tự lập gần 5 năm. Cháu tự biết bật
bình nóng lạnh lên để tắm, tự lo xếp quần áo và thu dọn gọn gàng khi
cháu bôi bẩn xong. Cháu tự phải nấu ăn khi cái bụng kêu òng ọc, và tự
thu dọn bát đũa mà rửa khi đã liếm láp hết thức ăn còn vương vãi trên
đĩa. Thế mà, tại căn nhà xiêu vẹo hơn 20 mươi năm qua không hề tu sửa
hay thay đổi gì, cháu dường như vẫn là đứa trẻ lên 4.

Năm đó, mợ
mới sinh. Bà vất vả hơn. Bà vừa chăm ông – ông đã dần yếu đi vì tuổi
già, vừa chăm cậu – cậu thứ 2 không may mắn như người khác – chỉ biết
chăm chỉ lao động mà nhiều khi còn không biết nổi con mình 2 tháng tuổi
hay 10 tháng tuổi, giờ bà chăm thêm cháu – đứa cháu được sinh khi mẹ đã
quá tuổi sinh nở, bé tí như cái kẹo và thiếu sữa mẹ ngay từ tháng đầu
tiên. Sức nặng chăm sóc ba thế hệ đè nặng lên đôi vai vốn đã còm cõi của
bà.

Bữa tối ngày mồng một Tết, lần đầu tiên cháu chú ý tới bữa
cơm của bà. Bát cơm thứ nhất, bà múc rõ nhiều thịt ra đĩa, gắp tới tấp
vào bát cháu, rồi chan ít nước thịt vào bát cơm của bà, ăn hết. Nhìn bát
cơm đầy cơm, rưới chút nước thịt, bà và ăn ngon lành. Cháu thấy có gì
đó nghèn nghẹn. Cháu cố vớt vát thứ xúc cảm xấu hổ khó nuốt bằng cách
gắp miếng thịt vào bát bà. Bà lại cất công gạt hết cơm dính trên miếng
thịt, gọn ghẽ để lại vào đĩa, không quên nạt cháu: “Dè, kệ bà”. Bát cơm
thứ hai, bà chan canh, lùa một chút thì bát cũng sạch veo. Bà kết thúc
bữa tối khi cháu vẫn còn cà kê với nước rau và mấy cộng rau còn dư lại.
Rồi bà lại lật đật dọn dẹp, lùa cháu đi chơi. Cháu biết tối nay cháu
không đi chơi nổi…

Tiếng trẻ con khóc ri rỉ. Tiếng mợ dỗ dành à
ơi. Tiếng cậu quát dữ dằn: “Ăn hại”. Tiếng bà ư hử không vừa lòng. Tiếng
ông thở hổn hển, mệt không nói nổi câu than thở. Cháu ngồi miên man
ngẫm về bà, về cuộc sống nông thôn, về những ngày sau đó, khi cháu lại
xa bà về với cuộc sống vốn dĩ của cháu. Rồi những trăn trở của cháu ngày
hôm nay, lại như những cuộc điện thoại nghi thức các cậu gọi về hỏi
thăm bà ngày tết, hay ít tiền ba mẹ cháu họa hoằn gửi về trong năm phụ
bà chút ít trong cuộc sống nhọc nhằn.Cháu biết là cuộc sống giữa nông
thôn và thành thị rất khác nhau. Người nông dân thì Tết có khác chăng
ngày thường ở bữa cơm thêm thịt bớt mỡ. Còn sắm tết, quần áo mới xúng
xính, là thứ gì đó rất xa xỉ. Bà sống và tần tảo cả đời, cả dăm ba ngày
Tết, cũng như hàng trăm, hàng nghìn người bà ở nông thôn Việt Nam xưa
nay. Nhưng sao cháu cứ thấy cay cay nơi khóe mắt. Bà nuôi mẹ, các cậu,
rồi các cháu lớn khôn, để rồi khôn lớn rồi, con cháu đi hết, bỏ lại mình
bà còm cõi chăm nốt những đứa con không bay đi nổi, và ông già yếu chỉ
còn sức quanh quẩn việc nhà.

Bỗng nhiên cháu thấy buồn. Cuộc đời
là như vậy đúng không bà? Và cháu biết, cháu chẳng thể làm gì, ngoài
lặng lẽ nhìn bà sống và dành dụm cho con cháu, và tự lừa mình rằng: Đó
là niềm hạnh phúc lớn nhất cuộc đời bà.

Nghệ An, 14.02.2009